Ukraynalı tarihçi Oleksandra Şutko, Ukrayna, Rus, Osmanlı ve Batı Kaynaklarından yararlanarak, Hemşerisi Hürrem Sultan’ı yazdı.

Hürrem Sultan, Osmanlı Devleti’nin en parlak zamanında Kanuni Sultan Süleyman’ın eşi olarak imparatorluğun en nüfuzlu kadınıydı.

Ukrayna’da esir düşen, yurdunu ve ailesini kaybetmiş bir kadının çok kısa sayılabilecek bir zamanda inanılmaz boyutlarda güç sahibi olmuş efsane bir kadına dönüşmesi herhalde tarihte örneğine çok az rastlanabilecek bir şeydir.

Sultan Süleyman’ın hayatında bu Ukraynalı kızdan önce, ona ilk oğlu Mustafa’yı doğuran Mahidevran vardı. Ama Hürrem 1520-1530 arasında Sultan Süleyman’a birbiri ardına çocuklar doğururken Mahidevran sultandan uzaklaştırılmış ve ardından da oğlu Mustafa’yla birlikte Manisa’ya gönderilmişti.

Hürrem zekâsı ve bilgisini sürekli artırma arzusuyla (buna, yazdığı Osmanlıca şiirler tanıklık eder) Sultan Süleyman’ın aklını ve yüreğini fethetmişti. Onunla felsefe ve şiir konularında sohbetlere girişen tek kadın odur.

Ama Hürrem Sultan’ın hayatı, iktidara, zenginliğe ve aşka rağmen, hiç de bir masala benzemiyor, oğullarının geleceğini düşünmeden tek bir huzurlu gün bile geçiremiyordu. Eğer babaları ölecek olursa bunlar, Fatih kanunnamesi gereği, ağabeyleri Mustafa tarafından boğdurulacaklardı.

Hürrem Sultan bu nedenle, rakiplerinin hatalarından ustaca yararlanarak tedbirli ve akıllı hareket etmek zorundaydı. Bu uzun soluklu mücadelesinin sonucunda da oğlu Selim tahta çıkmayı başardı. Ama Hürrem Sultan bunu göremeden öldü.

Ukraynalı tarihçi Oleksandra Şutko, Osmanlı ve Batı kaynaklarının yanı sıra Ukrayna ve Rus kaynaklarından da yararlanarak, tarihimize, kültürümüze ve edebiyatımıza önemli bir eser kazandırmıştır.

Hürrem’in genellikle Osmanlı hâkim gruplarıyla ve harem komplolarıyla ilişkilendirilmekle yetinildiği popüler kitaplar karşısında Şutko’nun eseri, O’nun bilinmeyen özelliklerini de öne çıkarmaktadır.

Hürrem Sultan Anıtı, Ukrayna. Monument to Roxelanain Rohatyn, Ukraine

Hürrem Sultan (Roxolana) Ukrayna’nın Lviv Şehri yakınlarında Rohatyn Kasabasında doğmuştur. Ukrayna kaynaklarına göre, Hürrem Sultan’ın doğum adı Alexandra Lisowska. Rohatyn Kasabası Meydanına 1999 yılında Hürrem Sultan heykeli yapılmıştır.

Heykelin anlamı onun da kısa bir hayat hikâyesi gibi. Ukraynalı yazar Oleksandra Şutko, Hürrem Sultan kitabında şu şekilde anlatıyor:

“Anıtın her detayı semboliktir. Roksolana’nın yüzü, yurduna özlemi yansıtır, göğsünde Meryem ana sureti olan bir madalyon ve geleneksel bakire süsleri olan mercan boncuklar vardır. Alnında kurdele bağlıdır, saçları uzun örgülüdür. Bütün bunlar o dönemin bakire kız imgesine uygundur. Dirsekten kırılmış sağ elinde kaderi gibi dikenli iki yaban gülü tutar. Bu kompozisonu Osmanlı kadınlarının başlarına taktığı aşağı sarkan bir hotoz tamamlar, omuzlarında da Osmanlı sultan karısına has bir şal dökülür. Bütün bu ayrıntılar, kompozisyonla verilmek istenen duyguya uygun olarak, Rokso lana’nın saltanat hayatının lüksünden kurtulup Ukrayna’daki Hristiyan geçmişine dönme arzusunun altını çizer.”

Hürrem Sultan, 1558’de 52 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi Süleymaniye Camii avlusundaki türbesine defnedildi.

Ancak türbedeki tabelada Hürrem Sultan’ın Rus asıllı olduğunun yazması tartışmalara yol açtı. 2019’un Ocak ayında Ukrayna’nın Türkiye Büyükelçiliği’nin talebi üzerine, tabeladan ‘Sultan Süleyman’ın Rus asıllı eşi’ yazısı kaldırıldı; yerine ‘Ukraynalı’ ibaresi konuldu