Reuters Haber Ajansı, Uluslararası Montrö Sözleşmesi uyarınca, NATO üyesi Türkiye, Akdeniz ve Karadeniz arasındaki gemilerin geçişini kontrol ediyor ve bu da O’nu Rusya ile Ukrayna arasındaki herhangi bir askeri çatışmada potansiyel olarak kilit bir oyuncu haline getiriyor,” ifadelerinin yer aldığı haberinin devamında TÜRKİYE'NİN GÜÇLERİ alt başlığıyla Montrö Sözleşmesi, hakkında şu bilgileri vermiştir:

1936 anlaşmasına göre Türkiye, Boğaziçi ve Çanakkale Boğazı üzerinde kontrole ve deniz savaş gemilerinin geçişini düzenleme yetkisine sahiptir. Ayrıca barış zamanında sivil gemilerin serbest geçişini garanti eder ve Karadeniz ülkelerine ait olmayan gemilerin geçişini kısıtlar.

Savaş zamanında veya saldırı tehdidinde durumunda Türkiye, boğazları tüm yabancı savaş gemilerine kapatma yetkisine sahiptir. Ayrıca Türkiye ile savaş halindeki ülkelerden ticaret gemilerinin geçişini reddedebilir ve çatışma durumunda boğazları tahkim edebilir.

Karadeniz dışından gemi göndermek isteyen tüm ülkeler 15 gün önceden Türkiye'ye, Karadeniz ülkeleri ise sekiz gün önceden bildirimde bulunmalıdır.

Geçiş, herhangi bir zamanda belirli bir toplam tonajda dokuz savaş gemisi ile sınırlıdır ve 10.000 tonun üzerinde hiçbir geminin geçmesine izin verilmez. Karadeniz dışındaki bir ülkenin gemileri hiçbir zaman toplam 30.000 tonu aşamaz ve gemilerin bölgede 21 günden fazla kalmalarına izin verilir. Karadeniz devletleri her tonajdaki gemileri transit geçebilir.

Karadeniz ülkeleri, Karadeniz dışında inşa edilmiş, satın alınmış veya onarıma gönderilmiş olmaları koşuluyla, denizaltılarını önceden haber vermek koşuluyla boğazlardan gönderebilirler.

Sivil uçaklar, Türk hükümeti tarafından izin verilen güzergahlardan transit geçebilir. Anlaşma, uçak gemilerinin geçişine ilişkin kısıtlamalar içermiyor, ancak Ankara bunun üzerinde de kontrol sahibi olduğunu söylüyor.

TÜRKİYE'NİN SEÇENEKLERİ

Ukrayna'da gerilim patlak verdiğinden, Türk yetkililer yalnızca Montrö'nün bölgesel barışın korunmasında etkili olduğunu söylediler. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Rusya'nın işgal etmesi durumunda, ayrıntılı bir açıklama yapmadan Türkiye'nin bir NATO müttefiki olarak ne gerekiyorsa yapacağını söyledi.

Türkiye, enerji ve turizm için Rusya'ya bağımlıdır ve son yıllarda Moskova ile enerji ve savunma alanlarında yakın işbirliğine girmiştir. Ayrıca Ukrayna'ya insansız hava araçları sattı ve Rusya'nın Ukrayna'ya karşı hamlelerini kabul edilemez olarak nitelendirdi.

Erdoğan, Türkiye'nin ne Ukrayna ne de Rusya ile ilişkileri kesmeden krizi yönetmeye çalışacağını söyledi.

2008'de Rusya, Gürcistan'ın Abhazya ve Güney Osetya adlı iki bölgesinin bağımsızlığını tanıdığında, Ankara, mal ve ticaret için Rusya'ya bağımlı olduğu bir dönemde, ABD'nin savaş gemilerinin boğazlardan geçmesine izin verme taleplerini reddetti.

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Montrö anlaşması Mihver devletlerinin Boğazlardan Sovyetler Birliği'ne saldırmak için deniz kuvvetleri göndermesini engelledi.