Türkler ve Ukraynalılar, Aşkları; Kadınlar / Erkekler, Ortak Aileler ve Çocuklar Üzerine 

Турки та українці, їхня любов; Про жінок/чоловіків, спільні сім'ї та дітей 

Bundan 20-25 yıl önce Ukraynalı ve Rus Kadınlar, Türkiye'de "Nataşa" ismi altında etiketlenmişlerdi. Bugün ise onlara, eskisi gibi klişeleşmiş gözle bakılmıyor ve Türk erkeklerin Ukraynalı Kadınlarla evlenmesi, artık yadırganmıyor 

Років 20-25 тому в Туреччині українок і росіянок називали ім'ям «Наташа». Сьогодні на них не дивляться так стереотипно, як раніше, і для турецьких чоловіків вже не дивина одружуватися з українками. 

Şimdi yeni ve bambaşka bir olgu var; Ortak evlatlar. Yani Türk ve Ukrayna evliliklerinden doğan çocuklar. 

Тепер є нове і зовсім інше явище; Спільні діти. Тобто дітей, народжених від турецьких та українських шлюбів. 

Türk-Ukrayna anne babadan olan çocuklar, sadece Ukrayna veya sadece Türk olanlara göre daha şanslıdırlar! Çünkü her iki Ülkenin kültüründen harmanlanan, çocukluklarından iki dili de öğrenen ve iki ülkeyle de irtibatları olan bu çocuklar, yaşamı, farklı açılardan değerlendirme konusunda genel olarak oldukça yeteneklidirler. 

İki ana dilleri olan ve iki farklı kültürle sentezlenen bu melez kuşaklar, Türkiye ve Ukrayna’nın, sosyolojik ve kültürel yapısında pozitif yönden önemli değişimlere vesile oluyorlar, olacaklar. 

'Yepyeni bir sosyolojik vaka' 

Türkiye'de, Ukrayna'da ve başka ülkelerde binlerce, belki on binlerce ortak çocuk doğdu. 

Bu durum henüz yeterince araştırılmamış, bazı bilim insanlarının "yepyeni bir sosyolojik vaka" dedikleri bir konu. 

Kimdir bu çocuklar? Kendilerini daha çok Türk olarak mı hissediyorlar, yoksa Ukraynalı mı? 

"Ana tarafı" ve "baba tarafı", bu çocukların fiziksel ve duygusal özelliklerinde, yetenek ve tavırlarında nasıl ortaya çıkar? 

Yaptığım görüşmelerde bu çocuklarla da söyleşmeye çalıştım. Onların gerçekten çok sağlıklı, akıllı, yetenekli göründükleri izlenimini edindim. Ve tanıdığım birçok başka yaşıtlarına kıyasla daha sakin, daha mantıklı olduklarını gördüm. Söz gelimi, görüştüklerimin hiçbiri, annesini "nataşa" olarak gören "eski kafa Türklere sert tepki göstermekten yana değildi. "O da onun görüşü" demekle yetinen bir sükûnet ve kendine güven var. 

Aileleri Türkiye’de yaşayanların çoğu, fiilen Türkiye’yi "birinci vatanı" sayıyor, ama genellikle hemen arkasından Ukrayna’yı belirtiyorlar. 

Birçoğu iki dili ve kültürü de daha iyi öğrenmekten ve eğitim şartlarının gelişmesi gerektiğinden söz etti. 

Örneğin, Türkiye'de okuyan bir "melez çocuk", eğitimine Ukrayna'da devam etmek isterse ne yapacak? Eğitim ve çalışma imkânları bakımından işleri çok kolay değil. (Türkiye bu konuda nispeten daha avantajlı. Ukrayna da bu imkanlar kısıtlı. 

Kısaca yeni kuşaklar geliyor ama biz onlara yeterince hazır değil gibiyiz. 

Neden Ukrayna kadınları? 

Araştırmamız boyunca onlarca insana yüzlerce soru yönelttim. Hepsine olmasa da birçoğuna net cevaplar aldım. Buna, 2008 'den beri iç içe olduğum bu coğrafya ve insanlarla ilgili kendi izlenimlerimi ve deneyimimi de eklemeye çalıştım. 

Kendi kendime yıllardır sorduğum soruları ve verdiğim cevapları bir kez daha hatırladım ve bu araştırmanın yardımıyla berraklaştırmaya çalıştım. 

Öncelikle yaygın algıya göre "Ukrayna kadınının artıları" konusunda: 

Başta erkekler olmak üzere Türkiye vatandaşları “neden Ukrayna kadınlarının tercih edildiği?” sorusunun cevabını verirken genellikle birkaç noktada buluşuyor: 

- Fiziksel güzellikleri çok önemli (genellikle beyaz ten, sarı saç, açık renk göz, uzun boy ve biçimli vücut ölçüleri), 

- Bakımlılar ve kadın(sı) olmaya her koşulda önem veriyorlar, 

- Cinsel cazibeye önem veriyorlar, cinsellikleriyle barışıklar, yatakta komplekssiz ve özgürler, 

- Erkekleri huzursuz etmiyorlar, dırdır yapmıyorlar, kaprisleriyle bunaltmıyorlar, 

- Ev işlerinde, aile hayatını düzenlemede, çocuk bakmada usta ve fedakârlar, 

- Eğitimli, kültürlü, okuyan kişiler, 

- Türkiye'yle kolay uyum kurabiliyorlar, dil ve gelenekleri öğrenme bakımından kısa sürede adapte olup kendilerini geliştirebiliyorlar. 

Ukraynalı Kadınların Eksileri: 

Elbette, bir de “madalyonun öteki yüzü” var; yani Ukrayna kadınının beğenilmeyen ve “sorun” gibi algılanan yanları. Bunlar şöyle dile getiriliyor: 

- Yeterince itaatkâr değiller, bazen fazla bağımsız davranıyorlar, 

- Eşlerinin aile büyükleriyle ilişkilerde sorunlar yaşayabiliyorlar, gereksiz yere tartışmalar çıkarabiliyorlar, 

- Bazen Müslüman olmamaları ve İslam dinine geçmekte istekli davranmamaları sıkıntı yaratabiliyor, 

- Yabancı erkeklerle mesafeyi koruyamıyorlar, fazla doğal davranıyorlar, sık sık şakalaşmaktan ve gülmekten kaçınamıyorlar, sonuçta eşlerini ve sevgililerini kıskandırıyorlar, 

- Sevgilerini kaybetmeleri halinde bile “sadık olma zorunluluğunu” yeterince bilmiyor, buna uymuyorlar, Türk kadınına göre daha kolay “aldatabiliyorlar”, 

- Genelde fazla gösteriş meraklısı oluyorlar (süs, makyaj, aşırı derecede dikkat çeken giysiler vs.), 

- Bazen birlikte oldukları erkekleri küçümseme, kültürsüzlük ve akılsızlıkla suçlama, aşağılama eğilimi gösteriyorlar. 

Gelelim Türkiye'ye ve erkeklerine: 

Peki, Ukrayna kadını açısından Türk erkeği ile ilişkinin olumlu yanları ne? 

- Kadına önem veriyorlar, Ukrayna erkeği gibi ilgisiz, pasif ve kaygısız değiller, 

- Kibarlık yapmasını ve hediye vermesini beceriyorlar, 

- Aile ve çocuk kavramına saygılılar (Ukrayna erkeği gibi değiller), sorumluluk duyguları gelişmiş, 

- Kötü alışkanlıkları yok ya da az (içki, uyuşturucu, kumar vs.), 

- Genellikle cinsel açıdan cazibeli ve ateşliler, 

- Türkiye, iklimi ve doğasıyla güzel ülke, burada yaşamak bir şans, 

- Türkiye toplumu yardımsever ve cana yakın, onunla kaynaşmak kolay. 

Türk erkeğinin ve Türkiye'nin Eksileri: 

Türk erkeklerinin Ukrayna kadınları gözündeki “olumsuz” yanlarına gelince: 

- Çok kıskançlar, kadını mülkiyetleri gibi görüyorlar, sınırlama ve yasaklamalar getiriyorlar, 

- Akrabaları, özellikle de anneleri “ailenin fazlaca içinde” ve karışmacı, 

- Bazen din değiştirme ve gelenek baskısı yoğun, 

- Türk erkekleri yeterince eğitimli ve kültürlü değiller, okumayı pek sevmiyorlar, 

- Doyumsuzluk, seks düşkünlüğü, kuma getirme ve aldatma isteği sürekli bir sorun, 

- Türkiye’de boşanmaya karşı tutum aşırı sert, ayrılmak ölüm kalım meselesi gibi görülüyor ve sonuna kadar engelleme, boşanma sonrası çocuklara el koyup annesiyle görüştürmeme eğilimi yaygın, 

- Eski Sovyet ülkelerine kıyasla kültür ve eğitim imkânları bakımından Türkiye epeyce geride, 

- Türkiye toplumunun önemli kesiminde hâlâ "nataşa" anlayışı şu ya da bu ölçüde etkili. Bazen milliyetçiliğin de "katkısı" ile yabancı, özellikle de Ukraynalı geline soğuk bakılabiliyor. 

Kısa ve tesadüfi bazı konuşmaları saymazsak, bu yazı dizisini hazırlamak için 12 mülakat yaptım. 

Söyleşilerin içinde veya genellikle sonunda "bir mini anket" de diyebileceğimiz bazı sorular yönelterek mülakat yaptığım kişilerin çeşitli konulardaki tavırlarını, algılarını anlamaya çalıştım. Özellikle de Ukraynalı kadının Türkiye ile ilgili önde gelen olumlu ve olumsuz duygularını ve kendi memleketlerinde en çok neleri özlediklerini sordum. 

Sonuçları özetleyeyim: 

Ukraynalıların Türkiye'de en çok hoşlarına giden şeylerin başında iklim ve doğa geliyor. Daha sonra sıralananlar arasında Türk mutfağı, hizmet sektörünün ileri düzeyi, Türklerin samimi bir halk olması gibi tercihler var. 

En çok rahatsız oldukları şeyler ise Türklerin aşırı derecede meraklı olması, dedikoduculuk ve akrabaların ailelerin iç işlerine müdahale etme alışkanlığı. Türkiye'de sanat ve kültür faaliyetlerinin geldikleri ülkeye kıyasla yetersiz olduğu kanısı da yaygın. 

Ukrayna'da en çok özledikleri şeyler arasında ise kar, doğa, açık sözlülük ve sanat-kültür imkânları (en başta tiyatro, bale, opera vb.) ilk sıralarda geliyor. 

Türkiye kitlesel olarak Ukrayna kadınıyla iki kez tanıştı. 1920 civarındaki ilk tanışmadan geriye az şey kaldı. Ama 1990 civarında başlayan ikinci tanışma süreci, aşağı yukarı 20-25, hatta- en erken örneklerini de hesaba katarsak- 30 yıldır güçlenerek devam ediyor. Yüz binlerce insanın duygularını, hayatını etkileyen, on binlerce Ukrayna -Türk ailenin ve ortak çocuğun doğmasına yol açan bir süreç bu. Ve son yıllarda daha da hızlandı. 

Görünüşe bakılırsa yakın yıllarda Türk-Ukrayna aşkları ve evlilikleri daha da artacak. Vize ve oturma şartlarındaki elverişli değişiklikler, karşılıklı turistik bağların giderek güçlenmesi ve Türkiye'nin başta Ukrayna olmak üzere eski Sovyet coğrafyasıyla gelişen çok yönlü ilişkileri muhtemelen buna yardımcı olacak. 

Bir sürpriz olabilir mi? Mesela, Türkiye ile Ukrayna arasında çıkabilecek önemli bir anlaşmazlık her şeyi alt üst edebilir mi? Bu tür sorunlar büyüyerek insanlar arasındaki bağları olumsuz etkileyebilir mi? Veya başka nedenlerle Türk-Ukrayna aşklarının önüne engeller çıkabilir mi? Belki. Ama genel olarak bu tür beklentilerin egemen olmadığını, bazı önemli sorunlar çıksa bile bunun aşkları ve evlilikleri önleyemeyeceği tahminimizi dile getirelim. 

Öngörümüz, tam tersine, ortak ailelerin ve çocukların sayısının yüz binlere doğru yelken açacağı yolunda. 

'Yeni azınlık': Hazır mıyız? 

Peki, buna hazır mıyız? Devlet ve toplum olarak? 

Evet, artık yabancılara ve bu arada Ukraynalılara eskisine kıyasla çok daha normal, çok daha dostça bakabiliyoruz. Ortak ailelere ve çocuklara da. 

Ama Ukrayna da dahil yabancıların sorunları, hukuksal statüleri, vize, oturma ve yurttaşlık hakları, iş bulma özgürlükleri, eğitim, kültür ve ibadet ihtiyaçları bakımından yetersiz. 

Başta Antalya ve İstanbul olmak üzere çoğu Türkiye'nin güneyinde ve batısında yaşayan bu yeni, farklı ve ülke ortalamasına göre daha eğitimli "azınlık"ın yerel yönetimlerden medyaya kadar her aşamada temsil edilmesine, ülke hayatına daha aktif ve demokratik katılımına hazır mıyız? 

Bugün için bu sorulara olumlu cevap vermek güç maalesef. 

Editör: İsmail Hakkı Kavurmacı

ebrajans16@gmail.com